Zioła w kuchni

Używasz ziół w kuchni? Zacznij je uprawiać!

Lubisz smacznie zjeść? Zależy Ci na tym, aby jeść zdrowo? A może po prostu gotowanie jest Twoim hobby? Jeśli na którekolwiek z tych pytań odpowiedziałeś TAK, serdecznie polecamy – uprawiaj własne zioła!

Dlaczego warto uprawiać zioła w domu?

Świeże zioła, na dodatek zebrane chwilę wcześniej z własnego parapetu, zawsze smakują lepiej niż  kupione w sklepie. Jakby tego było mało, dodając do potraw zioła z własnej uprawy dokładnie wiesz, co zjadasz – i wiesz, że nie ma w tym żadnej chemii. Większość ziół nie ma dużych wymagań ani nie zajmuje wiele miejsca, wystarcza im kuchenny parapet, słońce i regularne podlewanie. W zamian są zawsze pod ręką, pięknie pachną i ładnie wyglądają.

Które zioła wybrać?

Jeśli zastanawiasz się nad uprawą własnych ziół, to zioła są już obecne w Twojej kuchni. Zanim więc kupisz pierwsze nasiona lub sadzonki, odpowiedz sobie na pytanie, co lubisz jeść? Jakich ziół najczęściej używasz podczas gotowania? Najlepiej, abyś do swojej uprawy wybrał te gatunki ziół, które już znasz, lubisz i których używasz często – szkoda marnować miejsce w mieszkaniu na rośliny, które mogą Ci nie smakować lub z których nigdy nie skorzystasz.

Zioła do kuchni włoskiej

Jeśli lubisz kuchnię włoską, na pewno przyda Ci się bazylia, uwielbiana we Włoszech i dodawana prawie do wszystkiego. Pomyśl też o oregano, często dodawanym do dań z pomidorami, sosów, pizzy i mięs. Dobrym wyborem będzie też rozmaryn, który ułatwia trawienie i dlatego jest stosowany w potrawach mięsnych i tłustych.

Te produkty będą przydatne do klasyków kuchni włoskiej:

Zioła do kuchni polskiej

Wolisz kuchnię polską? Polecamy majeranek, popularny składnik grochówki, zupy fasolowej czy żurku. Weź też pod uwagę cząber, który dodaje się do dań ciężkostrawnych – mięs, strączków, potraw z kapustą i ziemniakami. Przydać Ci się może również lubczyk – jego świeże liście dodaje się do zup, potraw mięsnych, sałatek i wekowanych warzyw.

Te produkty będą przydatne do klasyków kuchni polskiej:

Zioła do kuchni azjatyckiej

A może lubisz kuchnię azjatycką? Zdecyduj się na kolendrę, która bardzo często pojawia się w potrawach indyjskich i tajskich; jej liśćmi posypuje się dania smażone, zupy i sałatki. Pomyśl też o tajskiej bazylii, popularnym składniku świeżych sajgonek, sałatek, zup i tajskiego curry. Może Ci się też przydać mięta – dodaje się ją do sałatek, zup,  grillowanych mięs.

Te produkty będą przydatne do klasyków kuchni azjatyckiej:

Drugą ważną kwestią jest to, jakim miejscem dysponujesz. Czy chcesz uprawiać zioła na parapecie kuchennym, czy masz do dyspozycji balkon? Jak nasłonecznione są te miejsca? Większość ziół lubi słońce i potrzebuje pełnego światła słonecznego przynajmniej przez 5-6 godzin dziennie. Jeśli go nie dostają, ich liście wyrastają mniejsze i mniej aromatyczne. Dotyczy to zwłaszcza ziół pochodzących z regionów o ciepłym klimacie (będzie to bazylia czy rozmaryn) – one szczególnie lubią miejsca nasłonecznione, ciepłe i osłonięte od wiatru. Natomiast zioła pochodzące z rejonów klimatu umiarkowanego, takie jak estragon i mięta, bardzo dobrze czują się w cieniu.

Zioła w ciemnej kuchni? Da się!

Jeśli masz obawy, czy zioła w Twoim mieszkaniu będą otrzymywać wystarczającą ilość światła, warto zainwestować w inteligentną doniczkę do ziół i roślin jadalnych. To będzie znakomite rozwiązanie szczególnie wtedy, gdy:

• brakuje okien, przy których możesz postawić doniczki,
• okna wychodzą na północ,
• chcesz rozpocząć uprawę jesienią lub zimą, gdy dni są krótkie.

Zastosowania i wymagania wybranych ziół

Tymianek Tymianek pasuje do dań, które wymagają długiego gotowania, na przykład zup i gulaszów, a także do  dziczyzny, tłustych mięs, serów, ziemniaków i wędlin. Ma działanie bakteriobójcze, wspomaga trawienie tłustych potraw i działa moczopędnie. Najlepiej rośnie na słonecznym parapecie w temperaturze 15 - 20 stopni. Jest wrażliwy na przeciągi i w chłodne dni nie powinien stać bezpośrednio przy otwartym oknie. Należy podlewać go regularnie, nie dopuszczając ani do przesuszenia rośliny, ani do przelania. Jest rośliną wieloletnią.

Mięta Mięta to świetny dodatek do deserów (idealnie pasuje do czekolady czy truskawek), orzeźwiających napojów i drinków. Można przygotować z niej napar ziołowy, alternatywę dla herbaty. Pomaga na problemy trawienne i łagodzi ból głowy. Mięta w przeciwieństwie do większości ziół dobrze rośnie w półcieniu. Należy ją regularnie podlewać - podłoże powinno być zawsze wilgotne, ale mięta nie lubi zalewania. Jest rośliną wieloletnią.

Szałwia Szałwia podkreśla smak ryb, drobiu i kiełbas. Służy też do przyprawiania zup i sosów. Wspomaga trawienie, pobudza wydzielanie soków żołądkowych i żółci, wspomaga działanie wątroby. Napar z szałwii łagodzi stany zapalne jamy ustnej, dziąseł i gardła. Szałwia lubi miejsca ciepłe, nasłonecznione i osłonięte od wiatru. Należy ją podlewać regularnie, nie wolno przesuszyć ani przelać. Jest rośliną wieloletnią.

Rozmaryn Rozmaryn to dodatek do potraw mięsnych, sałatek warzywnych, zup i sosów. Posiada właściwości wspomagające trawienie. Rozmaryn potrzebuje miejsca jak najbardziej nasłonecznionego, ciepłego i osłoniętego od wiatru (jest wrażliwy na zimno). Im więcej słońca, tym listki wydzielają więcej olejków eterycznych i są bardziej aromatyczne. Należy podlewać go regularnie, nie wolno przesuszyć ani przelać. Jest rośliną wieloletnią.

Cząber Cząber ma ostry smak. Jest przyprawą do ciężkostrawnych dań. Poprawia trawienie i ma właściwości antybakteryjne. Podobnie jak inne zioła, cząber należy podlewać regularnie, nie wolno go przesuszyć ani przelać. Najlepiej rośnie na słonecznym parapecie w temperaturze 15 -20 stopni. Wrażliwy na przeciągi, w chłodne dni nie powinien stać bezpośrednio przy otwartym oknie. Jest rośliną jednoroczną.

Estragon Estragon jest używany do przyprawiania sosów, warzyw, drobiu i ryb. Zastępuje sól, ponieważ nadaje potrawom słonawy smak. Jest bogaty w witaminy A i C. Wzmaga apetyt i ułatwia trawienie. Estragon wymaga słonecznego miejsca, ale dobrze jest lekko go osłonić przed nadmiarem słońca. Należy regularnie go podlewać, nie dopuszczając ani do przesuszenia ziemi, ani do przelania. Jest rośliną wieloletnią.

Oregano Oregano to popularna przyprawa do pizzy, ale jest też używany do przyprawiania potraw z jaj, mięsa, ryb, serów i sałatek warzywnych. Pasuje szczególnie do pomidorów, cukinii i bakłażana. Napar z oregano pobudza apetyt i poprawia trawienie. Oregano musi mieć zapewnione odpowiednie nasłonecznienie, najlepiej mu będzie na słonecznym parapecie, trzeba jednak uważać, aby otwarte okno nie powodowało przeciągów. Oregano podlewamy dopiero wtedy, kiedy podłoże lekko przeschnie - ziemia nigdy nie powinna być mokra. Jest rośliną wieloletnią.

Bazylia Bazylia to podstawowy składnik pesto, a także popularna przyprawa do sałatek, pizzy, makaronów, drobiu i ryb. Świetnie pasuje do pomidorów. Poprawia trawienie, zapobiega wzdęciom, pobudza wydzielanie soków trawiennych, działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Bazylia jest bardzo łatwa w pielęgnacji. Można ją uprawiać na parapecie w kuchni lub na balkonie. Powinna stać w miejscu słonecznym, osłoniętym przed ulewnymi deszczami i silnymi wiatrami. Lubi temperaturę ok. 20 stopni. Wymaga częstego podlewania – podłoże powinno być zawsze lekko wilgotne, ale nie mokre. Jest rośliną jednoroczną.

Majeranek Majeranek jest dodawany przede wszystkim do dań ciężkostrawnych, potraw strączkowych i tłustych mięs. Łagodzi objawy dolegliwości trawiennych, a poza tym pomaga na kaszel i katar. Majeranek najlepiej rośnie na słonecznym parapecie w temperaturze 15 -20 stopni, powinien być osłonięty od przeciągów. Należy go regularnie podlewać, nie wolno go przesuszyć ani przelać. W Polsce najczęściej uprawiana jest odmiana jednoroczna.

Od czego rozpocząć domową uprawę?

Jeśli nie masz ręki do roślin, w Twoim mieszkaniu brakuje nasłonecznionych miejsc lub często wyjeżdżasz, ale zależy Ci na własnych ziołach, dobrym rozwiązaniem dla Ciebie będzie inteligentna doniczka Veritable. Taka doniczka może stać nawet w pomieszczeniu bez okien, ponieważ sama zapewnia roślinom oświetlenie. Sama też dostarcza im składniki odżywcze i wodę, a po Twojej stronie pozostaje jedynie uzupełnianie zbiornika wody (raz na 2 – 3 tygodnie) i zbieranie plonów. W jednej doniczce można uprawiać 4 różne rośliny, wkłady nasienne są w zestawie.

Chętnie poświęcisz trochę czasu na domową uprawę ziół? Świetnie! Oto poszczególne kroki, które musisz wykonać.

1. Nasiona czy sadzonki

Krok pierwszy to oczywiście zakup nasion lub sadzonek. Odradzamy kupowanie ziół doniczkowych w supermarketach i ich przesadzanie – czasami kończy się to sukcesem, jednak bardzo często rośliny są kiepskiej jakości i szybko umierają. Naszym zdaniem lepiej jest zrobić zakupy w sklepie ogrodniczym.
Zakup sadzonek jest trochę prostszym rozwiązaniem niż wysiewanie nasion. Jednak na opakowaniach nasion zawsze znajduje się dokładna instrukcja, jak gęsto i jak głęboko siać poszczególne zioła – wystarczy ją przeczytać, aby uniknąć przykrych niespodzianek. Kupno gotowych sadzonek polecamy przede wszystkim osobom, którym zależy na jak najszybszym wyhodowaniu dorodnej roślinki.

2. Doniczki do ziół

Kolejny krok to zakup doniczek do ziół. Ich wybór to przede wszystkim kwestia upodobań estetycznych, ale warto zwrócić uwagę na kilka rzeczy:

• Doniczka powinna mieć jedną dużą,albo kilka mniejszych dziur w dnie, aby zapewniać odpływ nadmiarowi wody, ponieważ zioła źle znoszą mokrą ziemię.
• Doniczki nie muszą być duże. Większość ziół, w tym bazylia, tymianek, szałwia, mięta i rozmaryn, rośnie dobrze w doniczkach o średnicy 20 cm i głębokości 15-20 cm.
• Dla ziół, które będą stały w bardzo nasłonecznionych miejscach, nie kupuj doniczek metalowych  – takie doniczki będą szybko się nagrzewać i mogą doprowadzić do przegrzania rośliny.
• Doniczki do uprawy ziół na balkonie powinny być masywne i ciężkie, aby nawet podczas silnego podmuchu wiatru nie wywróciły się.

3. Ziemia do uprawy ziół

Mamy doniczki, mamy nasiona lub sadzonki… Potrzebujemy jeszcze ziemi. W przypadku ziół najlepiej użyć uniwersalnej ziemi ogrodniczej, podłoża ogrodniczego do uprawy warzyw lub do roślin doniczkowych. Dodatkowo możesz kupić materiał drenażowy (np. keramzyt) i wysypać nim dna doniczek – będzie to drenaż, który zabezpieczy korzenie rośliny przed staniem w wodzie. W przypadku małych doniczek, w których zazwyczaj rosną zioła, wystarczy warstwa o wysokości 2-3 cm.

4. Kiedy wysiewać zioła?

Zioła można wysiewać przez cały rok, ale najlepiej zrobić to na wiosnę, kiedy dni robią się coraz dłuższe i do roślin dociera coraz więcej słońca. Jeśli planujesz uprawę na balkonie, pamiętaj o tym, aby śledzić prognozę pogody, ponieważ często zdarzają się wiosenne przymrozki, które szkodzą roślinom. Bezpieczniej jest wystawić zioła na balkon dopiero po tak zwanych zimnych ogrodnikach i zimnej Zośce, czyli po 15 maja.

O czym jeszcze trzeba pamiętać?

Podlewanie ziół w doniczkach jest kluczowe do tego, aby dobrze rosły. Szczególnie w przypadku roślin stojących w miejscach bardzo nasłonecznionych - ich podłoże będzie szybko wysychać, a wysuszone zioła już nie odrosną. Jednak równie złe jest dla ziół nadmierne podlewanie. Jeśli podłoże będzie nieustannie mokre, pojawią się choroby grzybowe, a korzenie zaczną gnić. Dlatego podlewać powinieneś często, ale niewielkimi ilościami wody, aby nie gromadziła się ona w doniczce. Najlepiej robić to rano lub wieczorem, nie w południe, kiedy woda bardzo szybko odparowuje z powodu ciepła.
Ważne jest też przycinanie ziół, ale prawdopodobnie będziesz to robić na bieżąco, ścinając listki, które trafią do obiadu, deseru lub koktajlu. Najlepiej używać specjalnych nożyczek do cięcia ziół lub ostrego noża.

Jeśli zioła zaczną kwitnąć, powinieneś usuwać pojawiające się kwiaty - kwiatostany osłabiają roślinę, zmniejszają jej wartości kulinarne i lecznicze.

Co zrobić z ziołami zimą?

Wiele ziół to gatunki jednoroczne, jak bazylia. Nawet uprawiane w doniczkach i trzymane w domu po jednym sezonie stracą aromat, a ich listki zaczną żółknąć. Zanim to nastąpi, świeże listki lub gałązki można bez problemu zachować na zimę, wystarczy je wysuszyć lub zamrozić. Ważne, by zioła przechowywać w zamkniętych torebkach, co zapobiega utracie związków eterycznych.
Co innego gatunki wieloletnie, takie jak rozmaryn, estragon, tymianek, mięta czy oregano. Jeśli stoją na balkonie, trzeba je przygotować do zimy. Doniczki należy ocieplić styropianem, postawę pędów ziół obsypać kopczykiem z kory i całość szczelnie owinąć białą agrowłókniną. Można je też wnieść do domu i ustawić w jasnym i chłodnym (ale o temperaturze powyżej zera) pomieszczeniu. Przez zimę trzeba je umiarkowanie podlewać, mniej więcej raz na tydzień. Wiosną następnego roku można je ponownie wystawić na balkon. Zioła wieloletnie nawozi się na początku sezonu, a co parę lat przesadza do nowej ziemi.

Jakie rośliny jadalne można uprawiać w domu?

Jeśli masz w sobie żyłkę ogrodnika, możesz spróbować swoich sił w domowej uprawie warzyw lub owoców. Dobrze rosną w doniczkach: truskawka, poziomka, pomidor koktajlowy, papryka, papryczka chili, różne gatunki sałat i seler naciowy. Sadzonki wsadź do dużych donic, ustaw je w słonecznym miejscu (ale osłoniętym od wiatru) i regularnie podlewaj dość dużą ilością wody. Obserwuj rośliny i w razie potrzeby zapewnij im podpórki i tyczki. Jeśli wszystko pójdzie dobrze – a dlaczego miałoby nie pójść? - będziesz mógł zajadać się pysznymi posiłkami ze składników z Twojego własnego parapetu.

Wiosna już przyszła, najwyższa pora siać, sadzić i cieszyć się zdrowym jedzeniem z domowej uprawy!